Κορωναίοι

7ον. Δ. Δουκάκη (Μεσσηνιακά 1905) σελίς 56, έτος 1205, ο δε Δωρόθεος (ίδε Δωροθέου ιστορικόν σελίς 464) ως εξής, περιγράφει την μάχην. «Επήγαν οι Φράγκοι εις την Κορώνην και προσκύνησαν οι Κορωναίοι με την αυθεντίαν των και είτα εσηκώθησαν απ’εκεί και επήγαν εις Καλαμάταν και προσκύνησαν οι Καλαματιανοί…».

8ον. Εις την σελίδα 65 (έτος 1500). Ο Πεζάρος (αφού κατέλαβεν την Κεφαλληνίαν) βλέπων την ερήμωσιν της νήσου παρεκάλεσε πάντας τους εγκαταλίποντας τας πατρίδας των Πυλίους και Κορωναίους και άλλους απάτριδας Έλληνας ίνα έλθωσι προς συνοικισμόν της νήσου προθύμως προσφέρων δημόσια πλοία εις μεταφοράν και υποσχόμενος την παραχώρησιν αναλόγων καλλιεργησίμων γαιών… Ο Πεζάρος εκείθεν μετέβη εις τα μεσσηνιακά παράλια παραλαμβάνει και άλλους Κορωναίους ους μεταβίβασεν εις Κεφαλληνίαν (σ. 66).

9ον. Ανδρέας Δόριας (1468-1560) (Σάθας Τουρκοκρατούμενη Ελλάς) 1515 (σελ. 109). Φρικτός λοιμός ενσκήψας απεδεκάτιζε τους εν Κορώνη απηλπισμένους περί επικειμένης επικουρίας. Ο Τούρκος έστειλε τον πειρατήν Χαϊρεδίν, οι δε Βενετοί πλοία να παραλάβουν τον στρατόν. Οι δυστυχείς Κορωναίοι μετά δακρύων προσφυγόντες εις τους ναούς επεκαλέσθησαν την θείαν αντίληψιν εν τη μεγάλη εκείνη συμφορά. Επί τέλους προτρεπόμενοι υπό του Αρχιερέως αυτών Βενεδίκτου ηναγκάσθησαν να εγκαταλείψωσι την φίλην Πατρίδα και περί τας πέντε χιλιάδας συμποσούμενοι ανεχώρησαν μετά των στρατιωτών και μετέβησαν εν τω Βασιλείω της Νεαπόλεως. Οι εν Κορώνη άλλοι κατέπλευσαν εις Μεθώνην. Ο Βόζιος λέγει περί των εις Μεσσήνην ελθόντων Κορωναίων ότι ήσαν άξιοι ελέους και συνεκίνουν τους βλέποντας, επειδή ήσαν τόσον πειναλέοι, ισχνοί και καταπεπονημένοι, ώστε μόλις ηδύναντο να κινήσωσι τους πόδας των. Bossio III, σελ. 132.

10ον. Πηγή των Κορωναίων. Ο Δουκάκης γράφει: σελίς 115.
Οι Κορωναιοι 5000 εις Μεσσήνην… άξιοι ελέους (1532), ο δε Βόζιος «εν τοσούτω ο αυτοκράτωρ (Κάρολος ο Ε΄) όπως ανακουφίση αυτούς αποκτά δεινά της μεταναστεύσεως εδωρήσατο πεντάκις χίλια σκούδα κατ’ έτος εις τους κατοικήσαντες εν Νεαπόλει Κορωναίους και κατέστησεν αυτούς ασυδότους. προς τούτοις εχορήγησεν εις αυτούς απαλλαγήν των Βαρωνικών και κοινοτικών δικαιωμάτων εις οποιονδήποτε μέρος του Βασιλείου ήθελον μετοικήση (Ελληνομνήμων σελίς 157). Τινές δε μετώκησαν εις Καλαβρίαν εν τη Χώρα του Αγίου Δημητρίου εν ταις χώραις Μαναχία όπου πηγή της επονομάζεται μέχρι του νυν «των Κορωναίων».

11ον. Εξ’ άλλου ο Δ. Βαγιακάκος γράφει εις το «Μανιάται εις Ζάκυνθον…» (ίδε και σελίδας 23,27 κλπ.) ότι πολλαί οικογένειαι εκ Κορώνης μετώκησαν εις Ζάκυνθον και ότι κατά το έτος 1546 καταφαίνεται εξ’ αναφοράς του προβλέπτου προς τον Δόγην, οι Κορωναίοι και οι Μανιάται ήσαν τόσοι πολλοί εν Ζακύνθω ώστε ενούμενοι εις το Συμβούλιον ανεδείκνυαν κατ’ έτος τους κατά την γνώμην των άξιους προκαλούντες ούτω την αποτυχίαν των εντοπίων και την ένεκα τούτου έκφρασιν παραπόνων εκ μέρους των.

12ον. Σελίς 111 (Σάθας) Περί τας αρχάς του έαρος του 1534 ο Χαϊρεδίν ηγούμενος 84 γαλερών, εξήλθε του Ελλησπόντου και ελθών εις Ιταλίαν ελεηλάτησε τας παραλίας της Απουλίας και ιδίως το Ρήγιον, ενώ είχον συνοικισθή πολλοί των επαναπατρισθέντων Κορωναίων.

13ον. Σελίς 125. Αξιοσημείωτος είναι ή πρός τούς Μονεμβασιώτας επιστολή του φιλοπάτρίδος αρχιερέως Μητροφάνους προτρέποντος τούς συμπατριώτες του νά μή ζητήσωσι τόν εις Κύθηρα αποικισμόν ως η Δημοκρατία προέτεινεν (πάραδώσασα τήν Μονεμβασίαν εις τούς Τούρκους) αλλά τήν εις Κέρκυραν μετοικεσίαν.

14ον. Σάθα ανέκδοτα Τόμος Α΄ Χρονικόν Μάτεση. 1687- 20 Ιουνίου ήρθε μία βάρκα από το Νέο Κάστρο του Αναβαρίνο και έφερε και τον πρεβεδούρο της Κορώνης και εφερμάρισε για την πανούκλα στην Μεθώνη και περιπλέον είπε πως πήρανε και την Καρύταινα και πήρανε χιλίους τριακοσίους Τούρκους γυναικόπαιδα και ήτανε τρεις χιλιάδες Μανιάτες και χίλιοι Κορωναίοι και εκδύσανε περί την χώραν.

15ον. Κορωναίοι εν Κυθήροις ίδε Κασσιμάτη Βιβλιογραφία 7 και ανωτέρω σελίδα 32 και κατωτέρω σελ. 48 του παρόντος.

16ον. Σελίς 82. Σειράς ιστορικών απομνημονευμάτων υπό Ν.Χιώτου. Κέρκυρα, εκ της τυπογραφίας της Κυβερνήσεως 1863.
Ο Δώριας ουν βλέπων ημέραν καθ’ ημέραν τον τουρκικόν στόλον ότι ηλαττούτο εξ’ ανδρών αποθνησκόντων δια λοιμόν, και ότι επέστρεφεν εις Κωνσταντινούπολιν ενεθαρρύνθη μόνος να κατορθώση τι άνευ της επικουρίας των Βενετών. Δι’ ο αποπλεύσας εις Ζάκυνθον αφίχθη εις Κορώνην και συνεννοηθεις μετά των Ελλήνων εκείσε, προσέβαλε το φρούριον και εκυρίευσεν. Εν τη αλώσει της Κορώνης συνήργησεν και ο Θεόδωρος Αγιαποστολίτης ο Κορωναίος, (όστις είχεν τιμηθή υπό του Αυτοκράτορος Καρόλου Ε΄ και ου η οικογένεια είχε μεταστή εις Ζάκυνθον (1532).

Εν έτει 1533. Ήδη ο Λουφτίμπεης μετά 80 κατέργων και ικανού πλήθους Γεννιτσάρων εισέπλευσεν εις τον Κορωναίον κόλπον. Ο δε Δώριας προπαρασκευασθείς απήλθε εις Κορώνην ίνα βοηθήση την πολεμουμένην πόλιν. Συμπλοκής δε γενομένης, οι Τούρκοι ετράπησαν εις φυγήν, ελύθη ούτω η πολιορκία και απήλθον οι Οθωμανοί. Μετά των Χριστιανών συνεργάζετο και ο Ζακύνθιος Μιχαήλ Καλόφωνος και Νικόλαος Μανουράς, οι Κορωναίοι, αμφότεροι τιμηθέντες ως ιππόται και με δωρεάς, υπό του Αυτοκράτορος.
Τω 1534 πολυαριθμότερος Τουρκικός στόλος εξήλθε του Ελλησπόντου και προσώρμησεν ει Κορώνην και εκυρίευσεν αυτήν. μη ισχυόντων των Αυτοκρατορικών να ανθέξωσιν εις τοσούτον πλήθος πολεμίων. Τότε οι Κορωναίοι κατέφυγον εις τους ναούς επικαλούμενοι την θείαν βοήθειαν. Ο Αρχιερεύς αυτών Βέδικτος, προτρέπει αυτούς να εκφύγωσι μετά των Ισπανοϊταλιωτών και να απαλλάξωνται την κεφαλήν εκ της επικρεμαμένης μαχαίρας του κατακτητού. Άνδρες λοιπόν πάσης ηλικίας και τάξεως έως 5.000 χιλιάδες Έλληνες επιβιβασθέντες εις τα πλοία μετεκομίσθησαν εις το Βασίλειον της Νεαπόλεως περί την Μεσσήνην της Σικελίας, και τινες μεν αυτών μετώκησαν εις τας περιχώρους Μεσκίτης και Βαρίλης, Μέλφεως και Αγίου Κωνσταντίνου της επαρχίας Βασιλικάτων. τινές δε κατά την Καλαβρίαν εν τη χώρα του Αγίου Δημητρίου και ταις κώμαις Μακχία και Αγίω Κωνσταντίνω και Βασιγνιάνω, όπου πηγή τις επωνυμείται μέχρι του νυν των Κορωναίων ([1.] Rodotta del origine progresso estato presente del rito; greco in Italia asservato dai greci monaci Basiliani e Albanesi Roma 1743 LII cap 3). Ο δε Αυτοκράτωρ ίνα μετριάση τας δεινοπαθείας των μεταναστευσάντων παρεχώρησεν ατελείας και απαλλαγάς εκ του Δημοσίου και βαρωνικού δικαιώματος ([2.] Μουστοξύδου, Ελληνομν. σ. 157).
Μετά την άλωσιν της Κορώνης τινές εσώθησαν εις Κρήτην και Ζάκυνθον όπου φιλοξένως δεχθέντες κατώκησαν ([3.] Εν Κώδικι Ελληνικώ 113 της Βασιλικής Βιβλιοθήκης του Τωρίνου περιέχοντος συγγράμματα και σημειώσεις του Ζακυνθίου Αλεξάνδρου Νερούλη, συγγραφέως εύρηται χρονολογική σημείωσις περί Κορώνης εξ’ ης δημοσιεύω την τύχην των Κορωναίων των διεσπαρμένων μετά την άλωσιν).
Τω αφλδ΄ ο τοίνυν Αυτοκράτωρ στόλον εξαρτήσας νηών μεν στρογγύλων εις τας τεσσαράκοντα τριήρεις δε ισαρίθμους συν τοις άλλοις πλοίοις συνεπομένας, Ναύαρχον δε του στόλου και ηγεμόνα Ανδρέαν επιστήσας τον Δώριαν καλούμενον κατά της Βασιλέως Τούρκων Σουλειμανίω χώρας απέπλει…
Όσοι μεν εκ των πολιτών Κορωναίων, είλοντο εις τας ναυς εμβήναι συν γυναιξί και τέκνοις και τοις προσήκουσιν εις Σικελίαν και Νεάπολιν διαπορθμεύοντο. Όσοι δε εν ταις Ενετών νήσοις επελθείν αιρεθέντες εις ταύτα ήσαν οικησόμενοι. Όθεν τινές εις Κρήτην απήλθον. Όσοι δε προύχοντες τω γένει και όλβω και αγχινοία υπερέχοντες, τη Ζακυνθίων προσώρμησαν, ένθα τας οικήσεις εποίησαν χρησίμους. και πη μεν άλλοι, άλλη μεν ετράπη. Τοις δε εν Σικελία και Νεαπόλει και Τυρρηνία τετραμμένοις σιτηρέσιον ενιαύσιον ο Αυτοκράτωρ εχορήγησεν, τας αυτών δυσπραγίας ανακτώμενος. Τοιαύτη τις περίστασις επί της ημετέρας γενεάς των Κορωναίων κατείληφεν πόλιν οικητόρων Ελλήνων ανδρών αρίστων, ως ημείς ίομεν εξοικισθείσαν… Τοιούτον μεν πέρας έσχον τα της Κορώνης ης η άλωσις γέγονεν εν έτει αφλδ΄ μεμακτηριώνος είκοσι η Σεπτεμβρίου κ΄.
Ούτως εκ των ανωτέρω και εκ των κατωτέρω εις τας σελίδας 40-79 διαλαμβανόμενων συμπεραίνεται: οι κάτοικοι της Κορώνης εκαλούντο Κορωναίοι, (ως και κατά την αρχαιότητα οι κάτοικοι της Κορωνείας) στρατευόμενοι (στρατιώται) εφέροντο ως Κορωναίοι (Μανιάται – Κορωναίοι), εκ Κορώνης καταληφθείσης τω 1205 υπό των Φράγκων μετώκησαν αναγκαστικως κατά διαφόρους εποχάς μεταξύ 1200 και 1500 και μετέπειτα φεύγοντες εις διάφορα μέρη της Ελλάδος όπου ελάμβανον κατ’ αρχήν την προσωνυμίαν Κορωναίοι, είτα δε πλέον εφέροντο ως Κορωναίοι (Κύριον Όνομα) όπως εις Επτάνησον, Ζάκυνθον και Βενετίαν όπου διεκρίθησαν εις τα γράμματα· Ούτως εμφανίζεται ο Τζάνες Κορωναίος (1480) εις Ζάκυνθον (σελίς 44) και είτα Βενετίαν (1519) επίσης εις Μάνην όπου διεκρίθησαν ως τοπικοί άρχοντες Μάνης (Ζαρνάτα) Γιόργος Κορωναίος (1618) τοπικός Άρχων Μάνης και Πληρεξούσιος ταύτης (σελίς 49) και (1696) προύχοντες (Κελεφάς) (σελίς 52) ως και κατά τον 15ον αιώνα εις Κύθηρα (1430) (σελίς 48) Καλόγηρος 1550 (σελίς 48) Καβονικολός Κορωναίος (1700) (σελίς 53) και εκείθεν εις Κωνσταντινούπολιν τον 18ον αιώνα (σελίς 56) και Χαλκίδα τον 19ον (σελ. 65,66) και εκείθεν εις Αθήνας τον 19ον αιώνα εκ Κωνσταντινουπόλεως (Στρατηγός Πάνος Κορωναίος και πολιτικός (σελίς 56) και τον 20ον εκ Χαλκίδος (σελίς 66).

Επομένως: Οι Κορωναίοι
500-800 έτη εν Μεσαιωνική Κορώνη: από 500 μ.Χ.-1300 μ.Χ.
Μεταξύ 1200-1453 οι Κορωναίοι και εις Μάνην, Ζάκυνθον, Κύθηρα εκ Μεσηνιακής Κορώνης.
Εν Μάνη πάντως 400 περίπου έτη: ιδίως 1350-1750 εκ Κορώνης.
Εν Κυθήροις 550 έτη: 1430-1847 εν Κυθήροις (και μέχρι σήμερον).
Εν Χαλκίδι 65 έτη: 1847 εκ Κυθήρων εις Χαλκίδα και εις Σμύρνην Κωνσταντινούπολιν και Ρωσσίαν προ του 1800.
Εν Αθήναις 130 έτη από 1828 εκ Κωνσταντινουπόλεως και εκ Χαλκίδος.
Ώστε Κορωναίοι κατ’ αρχάς ήσαν οι κάτοικοι της Μεσαιωνικής Κορώνης (ως και κατά την αρχαιότητα οι κάτοικοι της Κορωνείας) είτα απεκαλούντο και οι στρατευόμενοι (στρατιώται) εφ’ όσον κατήγοντο εκ Κορώνης. Αναγκασθέντες κατά καιρούς να μετοικήσωσι ελάμβανον την προσωνυμίαν Κορωναίοι. Ούτω μετέπεσε το Κορωναίος εις κύριον όνομα και έχομεν με το επώνυμον Κορωναίος, τόσον εν Μάνη 1618 και 1690 όσον και εν Ζακύνθω 1480 και εν Βενετία 1519 και εν Κυθηροις από του 1430 διακεκριμένα μέλη της πατριάς ταύτης με το όνομα Κορωναίος.
Επειδή πάλιν οι Κορωναίοι ιδίως εν Μάνη και Κύθηροις επληθύνοντο ελάμβανον νέον προσωνύμιον όπως Πισκοπάκης, Λεβετάρις (Μάνη) Ψωμάς, Μανωλάκης κλπ. εν Κυθήροις και με τα προσωνυμία δε αυτά φέρονται εν Μάνη και εις τα Κύθηρα, οπότε πάλιν ότε έφευγαν εις ξένα μέρη διετήρουν μόνον το Κορωναίος.
Το συμπέρασμα όθεν εκ της όλης ερεύνης, ήτις εκτίθεται εις το παρόν πόνημα όσον αφορά το όνομα Κορωναίοι-Κορωναίος είναι τό εξής:

ΚΟΡΩΝΑΙΟΣ: Όνομα επιφανούς ιστορικής αρχοντικής μεγάλης πατριάς (φάρας) λαβούσα το όνομά της εκ της πόλεως Κορώνης οπόθεν κατάγεται και ανωνισθείσα και μετά των Ενετών κατά των Φραγκων και των Τούρκων.
Επί Φραγκοκρατίας 1206-1534 ότε η Κορώνη (13ος – 14ος – 15ος – 16ος αιών) ήκμαζε εν Πελοποννήσω οι κάτοικοι ταύτης Koρωναίοι επικαλούμενοι διακρίνονται ως μηχανικοί περιώνυμοι, τότε ελάμβανον την προσωνυμίαν ωρισμένοι τούτων Κορωναίοι συγχρόνως δε στρατευόμενοι (στρατιώται) απεκαλούντο Κορωναίοι. Λόγω των συνεχών αγώνων ηναγκάσθησαν κατά διαφόρους εποχάς να μετοικήσωσιν εις διάφορα μέρη της Ελλάδος. Τότε προήλθον διάφοροι κλάδοι της φάρας ταύτης με κύριον όνομα το «Κορωναίος», ο εις επτανησιακός (1480 Τζάνες Κορωναίος) εν Ζακύνθω και Βενετία (εκλιπών σήμερον) και ο της Μάνης (Γ. Κορωναίος 1618 Ζαρνάτα, τοπικός άρχων – Κορωναίος 1696 προύχων Κελεφάς) και ο έτερος επτανησιακός από του 1430 εν Κυθήροις (Πάνος Κορωναίος 1809) και απαντώνται ούτοι εν τε τη Κορώνη (ως και εν Μάνη, εν Ζακύνθω εν Κυθήροις εν Βενετία εν Κωνσταντινουπόλει, εν Χαλκίδι, εν Αθήναις κ.λ.π. ως και εις το Εξωτερικόν σήμερον.
Και διακριθείσα εις τα γράμματα, τας επιστήμας, στρατόν, ναυτικόν, τους αγώνας και την πολιτικήν της οικογενείας πολλοί κλάδοι τούτου ένεκα ελάμβανον και ιδιαιτέραν προσωνυμίαν, Κορωναίοι-Μανωλάκη, Κορωναίοι-Ψωμάς κ.λ.π.». Τα κυριώτερα μέλη είναι τα εν ταις σελίδι 43-79 διαλαμβανόμενα.